Historia
Mazur to jeden z polskich tańców narodowych. Początkowo taniec ten tańczony był w okolicach Mazowsza przez ludność wiejską na zabawach i weselach. Ukształtował się na dworach szlacheckich, stąd wzięła się dostojność i duma tancerzy tańczących mazura – charakter mazura łączy w sobie cechy powagi z wielką żywością i temperamentem. Tańczony przez szlachtę charakteryzował się bogactwem form tanecznych. Wraz z przemianami społecznymi przeszedł z dworów szlacheckich, królewskich i magnackich do salonów mieszczańskich. Okresem największego powodzenia mazura jest wiek XIX i pierwsze dwudziestolecie wieku XX. Do 1939 roku stanowił obok poloneza jeden z nieodzownych punktów programu każdego balu. Mazur jest wspomnieniem dawnej, wielkiej świetności i przepychu Rzeczpospolitej szlacheckiej. W czasie zaborów był symbolem polskości, wyrazem patriotyzmu i dążenia do wyzwolenia. Jako taniec legionów polskich stał się tańcem walczących o wolność – tańcem tańczonym przez ułanów w stroju ułańskim ze wszystkimi stroju tego akcesoriami.
Charakter
Mazura charakteryzuje wiele pierwiastków, na czele ich ujawnia się jednak pierwiastek miłosny i wojenny (bojowość), wyrażający się w krokach tancerza, przytupach, hołubcach i obrotach. Wielka ilość figur tanecznych, najrozmaitszych rozwiązań przestrzennych oraz szybkie tempo mazura, wymagają niezwykłej sprawności tancerzy. Dlatego też mówi się, że mazur jest tańcem popisowym; szczególnie mężczyźni tańczą go żywiołowo, z energią i fantazją pełną temperamentu, wykonując ruchy zamaszyste.Partnerki prowadzone są jednocześnie z opiekuńczą troskliwością.
Rola partnerki jest odmienna i zawiera się we wdzięcznej postawie i w cechach natury kobiecej: łagodności i skromności. Kobiety tańczą delikatnie, z elegancją, gracją i wdziękiem a zarazem z wielką finezją ruchów, dostosowując się do inicjatywy tancerza i podziwiając go w popisowych fragmentach tańca.
Charakter mazura łączy w sobie cechy powagi i dostojeństwa z wielką żywiołowością oraz temperamentem. W mazurze przeważa posuwistość i płynność kroków, są także elementy skoczne i przytupywania. Mazur wymaga dużo miejsca do tańczenia. Przebiega głównie po liniach koła i po liniach przeciwstawnych szeregów. Jedną z podstawowych cech jest duży pęd w przód, podobny do kroków gonionych.
Piękno mazura zawarte jest w bogactwie elementów tanecznych, ukazujących zarówno żywotność jak i dostojeństwo poszczególnych kroków. Tancerz ukazuje swoją sprawność, a zarazem opiekuńczo prowadzi partnerkę, która ze skromnością podporządkuje się jemu. Piękno tańca odzwierciedlone jest w emocjonalnie wzruszających melodiach, dzięki którym tancerze ukazują tak bliskie cechy narodu polskiego jak waleczność i miłość.
W postaci stylizowanej znany jest pod nazwą mazurek lub mazurka, rozpowszechnili go tacy kompozytorzy jak Fryderyk Chopin, Stanisław Moniuszko, Karol Kurpiński, Henryk Wieniawski, Karol Szymanowski.
Strój
Mazura tańczy się w różnych strojach. Do najbardziej znanych należy strój kontuszowy szlachecki, w którym tańczy się również poloneza. Strój tancerza: jaskrawy kontusz, czyli długa suknia opasana jedwabnym pasem z rozciętymi rękawami, biała koszula z błyszczącego materiału, atłasowe, jasne spodnie wpuszczone w wysokie czarne buty. Na głowie charakterystyczna kwadratowa czapka, imitująca skórę zwierząt futerkowych, przyozdobiona na przodzie dużą świecącą broszką. Czapka ta nosi nazwę „konfederatka” na pamiątkę zwolenników, uczestników powstań narodowych. Strój tancerki: atłasowy, jaskrawy kontusz zapinany w haftki, biała bluza włożona w mocno marszczoną spódnicę, na głowie konfederatka, która podobnie jak kontusz obszyta jest imitacją białego futerka. Na nogach sznurowane, czarne buty z wysoką cholewką. Bardzo często zespoły taneczne prezentują mazura w ubiorze ułańskim z okresu Księstwa Warszawskiego (kobieta w długiej do kostek, białej sukni a mężczyzna w mundurze wojskowym i z wysoką, sztywną czapką z daszkiem – konfederatką)
Tekst Jadwiga Madej